Geachte Vrienden van het PJG en andere belangstellenden,

Namens het bestuur vraag ik andermaal uw aandacht voor de volgende bijeenkomst van het Psychiatrisch Juridisch Gezelschap op dinsdag 10 september 2024 (locatie: RINO Leidseplein) met als onderwerp:

“Comorbiditeit in de forensisch psychiatrische populatie; over samenhang tussen psychiatrische stoornissen en consequenties voor onderzoek en behandelmogelijkheden”

In de klinische praktijk komt het geregeld voor dat bij één psychiatrisch patiënt meerdere verschillende diagnoses worden vastgesteld. Dit fenomeen wordt aangeduid met de term comorbiditeit en wordt gezien bij de meerderheid van de justitiabelen met psychiatrische problematiek. Het is bekend dat comorbiditeit samenhangt met slechtere behandelresultaten, een groter beroep op de beschikbare zorg en een verhoogde kans op recidive. Toch is er weinig bekend over de precieze aard en omvang van comorbiditeit in de forensische populatie en dat terwijl het probleem van comorbiditeit belangrijke consequenties heeft voor de inschatting van toekomstig delictgevaar, de effectiviteit van de forensische behandeling en de mogelijkheden voor uitstroom en resocialisatie van de forensisch psychiatrische patiënt.

In het eerste deel van de bijeenkomst worden op een voor eenieder toegankelijk niveau resultaten van onderzoek gepresenteerd naar de prevalentie van comorbiditeit binnen een forensisch psychiatrische populatie. Daarnaast wordt er inhoudelijk gekeken naar veelvoorkomende combinaties van comorbiditeit. Er wordt uitgelegd welke clusters van samenhangende psychiatrische stoornissen, inclusief stoornissen in het gebruik van middelen, frequent worden gezien bij deze groep. In het tweede deel van de bijeenkomst wordt besproken wat de consequenties zijn van comorbiditeit voor de forensische behandelpraktijk. Aan de hand van praktijkvoorbeelden wordt uitgelegd tot welke mogelijke dilemma’s en knelpunten comorbiditeit kan leiden en hoe daar in de behandelpraktijk mee wordt omgegaan.

Sprekers:

Nora van Buitenen is als onderzoeker zes jaar werkzaam geweest in het penitentiair psychiatrisch centrum (PPC) van Justitieel Complex Zaanstad. Binnen deze hoedanigheid promoveert zij aan de Vrije Universiteit Amsterdam op de relatie tussen comorbiditeit en crimineel gedrag binnen de forensisch psychiatrische populatie. Naast haar academisch werk, is zij werkzaam geweest als afdelingspsycholoog in het PPC en nu als behandelaar binnen de specialistische GZZ.
Coen van Gestel is psychiater en geneesheer-directeur bij de Forensische Zorgspecialisten, waar De Voorde onderdeel van uitmaakt. Hij behandelt bij De Waag, in de ambulante praktijk, waar EPA-patiënten schaars zijn, maar comorbiditeit van andere aandoeningen eerder regel dan uitzondering is. Daarnaast is hij rapporteur pro Justitia sinds 1998 en raad in de Penkamer.
Amanda Oosterwijk is in opleiding tot Klinisch Psycholoog en werkzaam bij de Van der Hoevenkliniek, locatie De Voorde. Ze is Hoofd Patiëntenzorg van De Voorde en heeft 16 jaar ervaring met werken in de forensische zorg, voornamelijk als behandelaar. De Voorde biedt intensieve en/of langdurige zorg, begeleiding en behandeling met als doel het risico op terugval in (gewelddadig) delictgedrag te verkleinen of tenminste te hanteren. Het merendeel van de populatie in De Voorde heeft een tbs-maatregel.

Programma

17:45 uur: ontvangst
18:00 uur: voordracht Nora van Buitenen
19:00 uur: pauze
19:15 uur: voordracht Coen van Gestel en Amanda Oosterwijk
20:15 uur: plenaire discussie
20:30 uur: einde

De bijeenkomst zal plaatsvinden onder voorzitterschap van prof.dr. Gerben Meynen in een zaal van RINO aan het Leidseplein 5 te Amsterdam.

Ik verzoek u zich vooraf op te geven voor deelname aan deze bijeenkomst, door – uiterlijk 1 september a.s. – een bericht te sturen aan m.b.de.boer@rechtspraak.nl.

Ook niet-donateurs van het PJG zijn, na voorafgaande aanmelding, zeer welkom.

Mocht u, na aanmelding, toch verhinderd blijken te zijn, wilt u dit dan ook kenbaar maken?

We nodigen u van harte uit er op 10 september a.s. bij te zijn!

Geachte Vrienden van het PJG en andere belangstellenden,

Namens het bestuur vraag ik uw aandacht voor de volgende bijeenkomst van het Psychiatrisch Juridisch Gezelschap op dinsdag 21 mei 2024 (locatie: RINO Leidseplein) met als onderwerp:

“Daders en slachtoffers van femicide – belicht vanuit criminologisch onderzoek en de strafrechtspraktijk”

Femicide, ofwel het doden van vrouwen om hun gender, lijkt aan de orde van de dag. Wanneer spreken we eigenlijk van een femicide? Is elke vrouw die gedood wordt een slachtoffer van femicide? Wat is de rol van gender in levensdelicten? In deze lezing ga ik dieper in op de aard en omvang van moord op vrouwen, in Nederland en daarbuiten. Aan de hand van actuele data werp ik een kritische blik op het gebruik van deze term. Aldus Marieke Liem.

Richard Korver zal uitleggen wat zijn ervaringen zijn als advocaat van slachtoffers, maar ook als advocaat van verdachten c.q. verdachten in dit soort zaken. Hij zal ingaan op verschillen tussen Nederland en andere landen met betrekking tot de aanpak van dergelijke zaken. De rol van ‘coercive control’ in dit soort zaken zal worden belicht.

Sprekers:

Prof.dr. Marieke Liem, criminoloog en psycholoog, is als hoogleraar Geweld en Interventies verbonden aan het Institute of Security and Global Affairs van de Universiteit Leiden. Zij promoveerde cum laude in 2010 aan de Universiteit Utrecht op een onderzoek naar Homicide followed by Suicide. Zij heeft zich gespecialiseerd in geweldsdelicten en moordzaken en beheert de Homicide monitor. Dezer dagen verschijnt samen met G. Leistra het nieuwe boek over moord en doodslag in Nederland.
Mr. Richard Korver is onder andere gespecialiseerd in het bijstaan van slachtoffers alsook verdachten van zware (zeden)misdrijven. Hij verwierf landelijke bekendheid door de Amsterdamse zedenzaak, en zorgde ervoor dat ouders in de rechtszaak mochten spreken. In de afgelopen jaren heeft hij meer dan eens bijstand verleend in zaken waar sprake was van vrouwenmoord of waar vrouwen anderzijds het slachtoffer zijn geweest van agressie, zoals in huiselijk geweldzaken. Hij is medeoprichter en voorzitter van het Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zeden Slachtoffers en onder andere bestuurslid van het Proefprocessenfonds Clara Wichmann en de Vereniging voor Vrouw en Recht.

Programma

17:45 uur: ontvangst
18:00 uur: voordracht Marieke Liem

19:00 uur: pauze
19:15 uur: voordracht Richard Korver
20:15 uur: plenaire discussie
20:30 uur: einde

De bijeenkomst zal plaatsvinden onder voorzitterschap van prof.dr. Gerben Meynen in een zaal van RINO aan het Leidseplein 5 te Amsterdam.

Ik verzoek u zich vooraf op te geven voor deelname aan deze bijeenkomst, door – uiterlijk 13 mei 2024 – een bericht te sturen aan m.b.de.boer@rechtspraak.nl.

Ook niet-donateurs van het PJG zijn, na voorafgaande aanmelding, zeer welkom.

Mocht u, na aanmelding, toch verhinderd blijken te zijn, wilt u dit dan ook kenbaar maken?

We nodigen u van harte uit er op 21 mei a.s. bij te zijn!

In 2006 presenteerde de parlementaire onderzoekscommissie tbs haar rapport onder dezelfde titel als die van deze bijeenkomst, onder de uitleg: “De titel typeert naar mening van de commissie een cruciaal moment voor alle actoren in de tbs-sector: op basis van het verleden een inschatting maken over wat in de toekomst moet gebeuren en vervolgens een beslissing nemen.” In 2023 mag de tbs zich opnieuw op een flinke hoeveelheid aandacht verheugen inclusief tv-serie, podcasts en krantenartikelen. Het personeels- en capaciteitstekort worden steeds urgenter, uitstroom blijkt steeds moeilijker. De vrees bestaat dat met het toenemen van de druk de veiligheid (binnen en buiten de kliniek) in het geding is. Is er weer sprake van een cruciaal moment?

Michiel van der Wolf zal op basis van bijna honderd jaar verleden van de tbs reflecteren op het heden en de toekomst van de maatregel. Mark Boekhoud reflecteert vanuit zijn functie als officier van justitie op deze ontwikkelingen.

Michiel van der Wolf is jurist en psycholoog, hoogleraar forensische psychiatrie aan de Universiteit Leiden en hoofddocent strafrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is rechter-plaatsvervanger, vooral in tbs-verlengingszaken, bij de rechtbank Amsterdam en raadsheer-plaatsvervanger bij het hof in Leeuwarden. Hij doet al meer dan vijftien jaar juridisch en empirisch onderzoek naar de tbs-maatregel en promoveerde in 2012 op het proefschrift 'Tbs - veroordeeld tot vooroordeel'.

Mark Boekhoud is verbonden aan het Arrondissementsparket Rotterdam en heeft daar een specialistische taakstelling met o.a. de tbs, de verplichte zorg en aanverwante zaken zoals de incidenten rondom de ggz. De functie is uniek omdat het alle aspecten van de ggz samenbrengt, waardoor Mark ook landelijk bevraagd wordt bij knelpunten. Zijn carrière begon tijdens de studententijd als griffier van de rechtbank Dordrecht. In die tijd ging hij zich met name bezig houden met de bijzondere strafrechtelijke procedures, waaronder de tbs. Enkele jaren later maakte hij de overstap naar de advocatuur als de laatste in het arrondissement Dordrecht beëdigde advocaat. Daar bedreef hij de sociale advocatuur en hield hij zich uitsluitend bezig met het straf- en jeugdrecht.

"Programma"
17:45 uur: ontvangst
18:00 uur: voordracht Michiel van der Wolf
19:00 uur: pauze
19:15 uur: voordracht Marc Boekhoud
20:15 uur: plenaire discussie
20:30 uur: einde

De bijeenkomst zal plaatsvinden onder voorzitterschap van prof.dr. Gerben Meynen in het Trippenhuis (KNAW) aan de Kloveniersburgwal 29 te Amsterdam.

Nota bene: in het Trippenhuis zullen geen broodjes worden geserveerd, uiteraard is er in de pauze wel koffie en thee. En hele hoge, dunne hakken zijn niet toegestaan. De vloer betreft namelijk een grenen vloer uit 1662, een erg zachte houtsoort…

Ik verzoek u zich vooraf op te geven voor deelname aan deze bijeenkomst, door – uiterlijk 25 oktober 2023 – een bericht te sturen aan m.b.de.boer@rechtspraak.nl.

Ook niet-donateurs van het PJG zijn, na voorafgaande aanmelding, zeer welkom.

Mocht u, na aanmelding, toch verhinderd blijken te zijn, wilt u dit dan ook kenbaar maken?

We nodigen u van harte uit er op 6 november a.s. bij te zijn!

Met vriendelijke groet,

namens het bestuur,

M.B. (Mascha) de Boer
Bestuurslid

Het adolescentenstrafrecht en dan met name de toepassing van het volwassenenstrafrecht op minderjarigen betreft een onderwerp dat op dit moment volop in de aandacht staat, aangezien steeds jongere verdachten verwikkeld raken in serieus geweld. Het komt in toenemende mate voor dat minderjarigen en jongvolwassenen door de georganiseerde misdaad worden ingezet, van boodschappenjongen tot het plegen of medeplegen van liquidaties.

Rechters proberen bij de afdoening van deze strafzaken zoveel mogelijk aan te sluiten bij het ontwikkelingsniveau van verdachten als ze in de leeftijdsgroep van 16 tot 23 jaar zitten. Als verdachten 16 of 17 jaar zijn, kan de rechter ook besluiten om het volwassenenstrafrecht toe te passen.

Verschillende jeugdstrafrechtdeskundigen menen dat de jongere, die een volwassen daad pleegt, niet meteen als een volwassene verantwoordelijk kan worden gesteld.
Daarentegen eist het Openbaar Ministerie, in zaken waarin minderjarigen worden verdacht van ernstige geweldsdelicten, veelal hoge straffen: wanneer sprake is van een liquidatieverdenking, staan vergelding en preventie voorop, met toepassing van het volwassenenstrafrecht, al dan niet gecombineerd met een tbs-maatregel.

Tot op heden lijken de ingezette preventieve maatregelen (nog) niet te leiden tot een afname van dergelijke delicten en valt het nog te bezien of het opleggen van hoge straffen (via het volwassenenstrafrecht) wel tot een afname zal leiden. Bovendien: wat betekent de toepassing van het volwassenenstrafrecht voor de jonge delinquent die nog zijn hele leven voor zich heeft en na ommekomst van de langdurige gevangenisstraf geen handvaten heeft aangereikt gekregen zijn leven ten goede te keren?

Tijdens deze bijeenkomst zal Mirjam Zeevaart, directeur van de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK), samen met haar collega Nanneke Snijders, gedragsdeskundige bij de RvdK, onder andere bepleiten dat de toepassing van het volwassenenstrafrecht op minderjarigen dient te worden afgeschaft, in lijn met het VN-kinderrechtencomité.

Daarnaast zal Jolande uit Beijerse, hoogleraar Justitiële Jeugdinterventies binnen de sectie Criminologie van Erasmus School of Law, als spreker optreden en haar licht laten schijnen over de vraag hoe de ernst van zware misdrijven moet worden afgewogen tegen de jeugdige leeftijd van verdachten.

Programma

17:45 uur: ontvangst
18:15 uur: voordracht Mirjam Zeevaart en Nanneke Snijders
19:15 uur: pauze
19:30 uur: voordracht Jolande uit Beijerse
20:30 uur: plenaire discussie
20:45 uur: einde

De bijeenkomst zal plaatsvinden onder voorzitterschap van prof.dr. Gerben Meynen in het Trippenhuis (KNAW) aan de Kloveniersburgwal 29 te Amsterdam.

Nota bene: in het Trippenhuis zullen geen broodjes worden geserveerd, uiteraard is er in de pauze wel koffie en thee. En hele hoge, dunne hakken zijn niet toegestaan. De vloer betreft namelijk een grenen vloer uit 1662, een erg zachte houtsoort…

Ik verzoek u zich vooraf op te geven voor deelname aan deze bijeenkomst, door – uiterlijk 8 mei 2023 – een bericht te sturen aan m.b.de.boer@rechtspraak.nl.

Ook niet-donateurs van het PJG zijn, na voorafgaande aanmelding, zeer welkom.

Mocht u, na aanmelding, toch verhinderd blijken te zijn, wilt u dit dan ook kenbaar maken?

We nodigen u van harte uit er op 15 mei a.s. bij te zijn!

Met een toenemende internationalisering en al dan niet vrijwillige migratie blijft ook het grensgebied tussen strafrecht en psychiatrie niet verstoken van kwesties op de terreinen van cultuur en religie. Wanneer menselijk gedrag als vreemd wordt gezien of last dan wel overlast voor anderen oplevert, rijst de vraag hoe dat te interpreteren valt, maar vooral hoe ermee om te gaan. Dat geldt in zijn algemeenheid wanneer grenzen van betamelijkheid zijn overschreden.

Waar criminaliteit, psychische stoornis en cultuur gemeen hebben dat het sociale constructies zijn, liggen bij grensoverschrijdingen interventies in strafrechtelijk, psychiatrisch en cultureel opzicht voor de hand. Aan deze interventies liggen selecties ten grondslag die kenmerken van discriminatie vertonen.

In de strafrechtspleging levert de forensisch gedragskundige een bijdrage doordat hij nuanceert ter individualisering, doktert ter disciplinering, psychologiseert ter verklaring, verpleegt ter bescherming of behandelt ter beveiliging. In diverse stadia van de strafrechtspleging komen daarbij culturele en subculturele aspecten van het menselijk gedrag aan de orde. Forensisch gedragskundigen zullen in hun rapportage pro Justitia psychisch afwijkend gedrag moeten onderscheiden van cultureel afwijkend gedrag.

Beide sprekers pleiten in hun onderzoek en onderwijs en in hun voordracht voor het Psychiatrische Juridisch Gezelschap voor een culturele empathie en een culturele sensitiviteit in het forensisch gedragskundig onderzoek.

• Prof.dr. Mario Braakman is psychiater en cultureel antropoloog en sinds 2023 werkzaam bij Forensisch Psychiatrisch Centrum de Rooyse Wissel. Hij was vanaf 1996 als psychiater werkzaam bij Pro Persona te Wolfheze en is bijzonder hoogleraar transculturele forensische psychiatrie aan de Tilburg University. In 1985 en 1986 deed hij antropologisch veldwerk onder de Yucateekse Mayas in Quintana Roo, Mexico. In 2013 promoveerde hij aan de Radboud Universiteit, Nijmegen op een onderzoek naar trauma en psychose. Hij is President van de World Association of Cultural Psychiatry.
• Mr.dr. Laura van Oploo is jurist en criminoloog, als universitair docent straf(proces)recht werkzaam aan het Willem Pompe Instituut voor Strafrechtswetenschappen van de Universiteit Utrecht. In 2021 promoveerde zij aan Tilburg University op het onderwerp Culturele overwegingen in pro Justitia-rapportages.

Programma

17:45 uur: ontvangst
18:00 uur: voordracht Mario Braakman
19:00 uur: pauze
19:15 uur: voordracht Laura van Oploo
20:15 uur: plenaire discussie
20:30 uur: einde

De bijeenkomst zal plaatsvinden onder voorzitterschap van prof.dr. Gerben Meynen in het Trippenhuis (KNAW) aan de Kloveniersburgwal 29 te Amsterdam.

Nota bene: in het Trippenhuis zullen geen broodjes worden geserveerd, uiteraard is er in de pauze wel koffie en thee. En hele hoge, dunne hakken zijn niet toegestaan. De vloer betreft namelijk een grenen vloer uit 1662, een erg zachte houtsoort…

Ik verzoek u zich vooraf op te geven voor deelname aan deze bijeenkomst, door (uiterlijk 20 maart 2023) een bericht te sturen aan
m.b.de.boer@rechtspraak.nl.
Ook niet-donateurs van het PJG zijn, na voorafgaande aanmelding, zeer welkom.
Mocht u, na aanmelding, toch verhinderd blijken te zijn, wilt u dit dan ook kenbaar maken?

Door #Metoo en 'The Voice' is er meer aandacht voor seksueel grensoverschrijdend gedrag en zedendelicten. Op donderdagavond 3 november staan dit thema centraal op onze PJG-bijeenkomst en zoals gebruikelijk wordt het onderwerp vanuit zowel een juridisch als een gedragskundig perspectief belicht. Advocaat Bart Swier zal spreken over de verdediging van verdachten van zedendelicten en psychiater Jelle Troelstra houdt een voordracht over de diagnostiek en behandeling van zedendelinquenten.

Sprekers:

Bart Swier is sinds 1999 strafrechtadvocaat en gespecialiseerd in zedenzaken. Hij werkt tevens als docent strafrecht en is rechter-plaatsvervanger bij de rechtbank Noord-Holland.
Jelle A. Troelstra is psychiater bij Stichting DFZS (De Forensische Zorg Specialisten) en werkt in de Utrechtse Van der Hoevenkliniek. Zijn aandachtsgebied is de medicamenteuze behandeling van zedendelinquenten.

Programma

18:15 uur: ontvangst
18:30 uur: voordracht Bart Swier
19:30 uur: pauze
19:45 uur: voordracht Jelle Troelstra
20:45 uur: plenaire discussie
21:00 uur: einde

De bijeenkomst zal plaatsvinden onder voorzitterschap van prof.dr. Gerben Meynen in het Trippenhuis (KNAW) aan de Kloveniersburgwal 29 te Amsterdam.
Nota bene: in het Trippenhuis zullen geen broodjes worden geserveerd, uiteraard is er in de pauze wel koffie en thee. En hele hoge, dunne hakken zijn niet toegestaan. De vloer betreft namelijk een grenen vloer uit 1662, een erg zachte houtsoort…

Ik verzoek u zich vooraf op te geven voor deelname aan deze bijeenkomst, door een bericht te sturen aan m.b.de.boer@rechtspraak.nl.
Ook niet-donateurs van het PJG zijn, na voorafgaande aanmelding, zeer welkom.
Mocht u, na aanmelding, toch verhinderd blijken te zijn, wilt u dit dan ook kenbaar maken?

We nodigen u van harte uit er op 3 november a.s. bij te zijn!

Met vriendelijke groet,
namens het bestuur,

M.B. (Mascha) de Boer
Bestuurslid

‘Toen ik hoorde over een ontmoeting met de dader, dacht ik dat het niet relevant voor mij was. Dat is alleen geschikt voor daders die normaal zijn. Niet in mijn situatie, omdat ik dacht dat hij helemaal gek was’ (Slachtoffer van seksueel geweld).

In tv-programma’s, podcasts en in de wetenschap is veel aandacht voor contact tussen daders en slachtoffers, en de positieve effecten die dat veelal heeft. Maatschappelijk en wetenschappelijk gezien is er echter praktisch geen aandacht voor contact tussen slachtoffers en daders wanneer de dader een mentale stoornis heeft, zoals bij tbs-gestelden. Daardoor is niet bekend wat de invloed van de stoornis op het contact is, en wat de uitdagingen daarbij zijn.

In de eerste presentatie wordt vanuit juridisch perspectief beschreven hoe interactie tussen slachtoffers en daders binnen een forensische context kan plaatsvinden. Hierbij wordt ook stilgestaan bij de verschillende belangen vanuit herstelrechtelijk perspectief. Daarnaast wordt ingegaan op de wijze waarop contact tussen slachtoffers en daders in de praktijk vorm kan krijgen.

In de tweede presentatie worden aan de hand van interviews met tbs-ers, slachtoffers en nabestaanden over hun ontmoeting praktijkvoorbeelden gegeven, en wordt besproken wat de invloed is van de stoornis op het contact tussen beiden. Daarnaast wordt besproken hoe in de FPC Dr. S. van Mesdag slachtofferbewust wordt gewerkt, welke slachtofferbewustzijn cursussen er worden gegeven, en hoe die mogelijk als ‘stepping stones’ kunnen dienen tot contact tussen tbs-ers en slachtoffers/nabestaanden.

Sprekers:

• Mr. dr. L. (Lydia) Dalhuisen is jurist en psycholoog en werkzaam als universitair docent Forensische psychiatrie bij het Willem Pompe Instituut voor Strafrechtswetenschappen, departement Rechtsgeleerdheid, Universiteit Utrecht. Ze is gepromoveerd op onderzoek naar brandstichting en doet binnen het onderzoekscluster Empirical Legal Research into Institutions for conflict resolution onderzoek naar slachtoffers in relatie tot daders binnen de forensische psychiatrie.

• Dr. M.Y. (Mariëtte) van Denderen is senior onderzoeker en criminoloog bij de FPC Dr. S. van Mesdag te Groningen. Ze is gepromoveerd op rouwverwerking bij nabestaanden wiens geliefde of familielid door geweld om het leven is gekomen. In de FPC Dr. S. van Mesdag werkt zij onder meer als projectleider Slachtofferbewust werken en coördinator kunstbeleid.

Het fenomeen van gewelddadige drillrap-groepen haalt de laatste jaren regelmatig het nieuws. De strafrechtspraktijk wordt als gevolg van het fenomeen toenemend geconfronteerd met veelal jeugdige geweldplegers en zoekt naar wegen hoe met het fenomeen om te gaan. In deze bijeenkomst laten we casuïstiek de revue passeren vanuit juridisch perspectief: het gezichtspunt van een advocaat die ervaring heeft met drillrappers en daarnaast een advocaat, die ook als strafrechtmediator en rechter-plaatsvervanger ervaring heeft met messenproblematiek en de dynamiek tussen jeugdigen. Daarnaast vanuit gedragskundig perspectief: de ervaringen van de forensische observatieafdeling voor jeugdigen in Teylingereind, gepresenteerd door drie medewerkers vanuit verschillende disciplines.

In de eerste presentatie worden naast strafrechtelijke ook herstelrechtelijke interventiemogelijkheden besproken. In de tweede presentatie wordt besproken waarom er bij deze jongeren wordt verzocht om pro Justitia onderzoek en welke praktische zaken er spelen rond de opname van drillrappers. Daarnaast wordt ingegaan op de inhoud van de onderzoeken en de advisering. De inhoudelijke bijdrage wordt tot leven gebracht door muziektherapeut Joosje van Dooren.

Sprekers:

• Mr. drs. M.E. (Monique) van der Zouw is advocaat in straf- en jeugdzaken en geeft intervisie aan andere advocaten. Daarnaast werkt zij als mediator in strafzaken en geeft ook cursussen op het gebied van herstelrecht in strafzaken en ook jeugdstrafrecht. Ook is zij als rechter-plaatsvervanger werkzaam bij de rechtbank Rotterdam en neemt in die hoedanigheid deel aan de raadkamers gevangenhouding voor jeugdigen en tbs-verlengingszittingen voor volwassenen.

• Mr. F.C. (Floris) Knoef is advocaat in (jeugd)strafzaken bij Nolet Advocaten in Den Haag. Hij behandelt geregeld zaken waarin de oplegging van een tbs- of PIJ-maatregel dreigt en staat terbeschikkinggestelden bij in verlengingsprocedures. Floris Knoef geeft ook cursussen over tbs in het kader van de Permanente Opleiding voor advocaten.

• Dr. R.F. (Robert) Ferdinand is kinder- en jeugdpsychiater in de forensische zorg en in de GGZ. Zijn bijzondere belangstelling gaat uit naar de behandeling van complexe problematiek. Naast de patiëntenzorg verricht hij wetenschappelijk onderzoek, superviseert hij onderzoekers in opleiding en is hij betrokken bij de opleiding tot psychiater. Hij werkt als pro Justitia rapporteur op de observatieafdeling in Teylingereind. Als forensisch rapporteur is hij tevens supervisor in de opleiding tot forensisch rapporteur. Hij is lid van het College gerechtelijk deskundigen van het NRGD.

• Mr. M.A. (Merijne) Groeneweg is als jurist verbonden aan de klinische observatieteams in Forensisch Centrum Teylingereind. Daarvoor werkte zij in het Pieter Baan Centrum. Zij is buitenpromovendus aan de Universiteit Leiden. Haar onderzoek ziet op de specifieke kenmerken van het onderzoek pro Justitia bij jeugdige en adolescente verdachten ten opzichte van volwassen verdachten.

• J.C. (Joosje) van Dooren is muziektherapeut in de forensische jeugdzorg. Bij Teylingereind werkt zij voor de observatieafdeling en biedt zij daarnaast ook muziektherapie aan in het kader van PIJ-behandelingen. Zij is verbonden aan het NIM voor nascholing in muziektherapie.

Met de invoering van de schakelbepaling van artikel 2.3 Wet forensische zorg (Wfz) is het voor de strafrechter mogelijk geworden om binnen een strafrechtelijke procedure een civielrechtelijke zorgmachtiging af te geven in het kader van de Wet verplichte ggz. Daarmee is de maatregel plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis voor de duur van één jaar (artikel 37 (oud) Sr) per 1 januari 2020 komen te vervallen.

Inmiddels zijn we twee jaar verder en bespreken we op onze eerstvolgende bijeenkomst hoe de toepassing van deze zorgwet in de praktijk verloopt.
Is de schakelbepaling van artikel 2.3 Wfz een volwaardige vervanger van de oude artikel 37-maatregel?
Hoe is de verhouding tussen een strafrechtadvocaat en een Wvggz-advocaat die op zitting dezelfde client bijstaan maar mogelijk verschillende belangen behartigen?
Hoe verhoudt de pro Justitia rapporteur zich in diens rapportage tot de medische verklaring die door de Wvggz-psychiater wordt opgesteld en welke gevolgen kan dat voor de verdachte hebben?

Al deze vraagstukken en nog veel meer worden vanuit verschillende disciplines besproken met de volgende deskundige sprekers:

Sprekers:

• Wilma van den Berg (strafrechter rechtbank Amsterdam),
  vergezeld door Jolien Ang (Wvggz-officier van justitie) en Astrid Klappe (raadsheer in opleiding gerechtshof Amsterdam)
  Strafrechter Wilma van den Berg, o.a. gespecialiseerd in de behandeling van tbs-zaken en ruimschoots ervaring in zaken waarin de zorgmachtiging aan de orde is, zal een driegesprek houden met vooraanstaand Wvggz-officier van justitie, Jolien Ang en moderator Astrid Klappe. Van den Berg en Ang zullen kritische vragen van Astrid Klappe beantwoorden omtrent de toepassing van artikel 2.3 Wfz in een strafrechtprocedure. Met deze dynamische opzet is het ook voor u als deelnemer mogelijk om online al uw vragen aan deze sprekers te stellen die leven vanuit uw eigen vakgebied.

• Theo Bakkum (onafhankelijk pro Justitia rapporteur en (forensisch) psychiater)
  Daarnaast zal onafhankelijk pro Justitia rapporteur en forensisch psychiater Theo Bakkum vanuit zijn discipline als rapporteur de schakelbepaling van artikel 2.3 Wfz bespreken. Theo Bakkum is reeds 22 jaar verbonden aan het Nederlands Instituut voor Forensische psychiatrie en psychologie en rapporteert vanuit die hoedanigheid met grote regelmaat voor de rechtbank. In diens rapportage wordt uiteraard aandacht besteed aan de vraag wat is er nodig aan (forensische) zorg voor deze verdachte binnen het strafproces met als doel het recidivegevaar te doen verminderen. Ook de wenselijkheid van een eventuele oplegging van een zorgmachtiging kan daar onderdeel van uitmaken.
  Bakkum is één van de opstellers van het artikel: De invoering van art. 2.3 Wet forensische zorg; een artikel waarin op beschouwende -en kritische wijze de invoering van het 'nieuwe' zorgwetten worden geëvalueerd. Ondanks dat het artikel alweer ruim een jaar geleden in het NJB is geplaatst, zijn de kritische noten in voornoemd artikel nog altijd actueel. Voor alle belangstellenden onder ons treft u bijgaand dit artikel aan.

In de forensisch psychiatrische, psychologische en penitentiaire praktijk komen thema’s als euthanasie en hulp bij zelfdoding af en toe aan de orde. Zoals bij een depressieve gedetineerde aan wie de vraag werd voorgelegd wat hij in zijn toekomst wilde. Euthanasie was zijn antwoord. De forensisch gedragskundige kan en mag dat niet adviseren, voor zover het al geïndiceerd zou (kunnen) zijn. Ook in de praktijk van het allengs groeiend aantal levenslang gestraften komt het een enkele keer ter sprake. Enige jaren geleden deed zich een zaak voor van een Belgische gedetineerde met een lange gevangenisstraf voor de boeg die naar Nederland overgeplaatst wilde worden omdat hier de mogelijkheid voor euthanasie zou bestaan.

Hoe dan ook een onderwerp om in breder verband op dinsdag 23 november a.s. tussen 18.00 en 20.30 uur in het Psychiatrisch Juridisch Gezelschap bij stil te staan, en wel met twee zeer goed ingevoerde sprekers:

Bert Keizer, arts, filosoof en auteur. Wekelijks heeft hij een column in Trouw en geregeld stukken in Medisch Contact. Zijn stukken over euthanasie en hulp bij zelfdoding doen nogal eens wat stof opwaaien maar worden ook door artsen over het algemeen als zeer reëel beoordeeld. Hij schuwt niet om over de emoties van de patiënt, maar ook over die van de dokter uit te weiden. Hij heeft lange tijd als verpleeghuisarts gewerkt.
De geneeskunde werd twee keer wakker: de eerste keer in het begin van de negentiende eeuw, waarna een revolutie op gang kwam in de wijze waarop wij met het noodlot omgaan, voor zover ons dat aangrijpt in ons lichaam. Een revolutie die nog altijd voortduurt. Het sterftepercentage van de mens bleef echter gewoon 100%. Het tweede ontwaken kwam in de jaren zeventig van de vorige eeuw toen de geneeskunde zich bleek te misdragen rond het sterfbed, waar de wetenschappelijke analyse van de gebeurtenissen in ons lichaam volstrekt irrelevant, zelfs beschadigend wordt. Het duurde nog tientallen jaren voordat artsen als ze geen genezing konden bieden, bereid waren tot palliatie of zelfs euthanasie over te gaan. Een praktijk die onmogelijk bleek af te bakenen.

Prof.mr.dr. Jaap Sijmons, hoogleraar gezondheidsrecht aan de Universiteit Utrecht, voorzitter van de Vereniging voor Gezondheidsrecht en lid van de Gezondheidsraad en tot voor kort advocaat op gezondheidsrechtelijk gebied bij Nysingh advocaten en notarissen.
In de discussie over het wegnemen van de strafbaarheid van euthanasie klonk eind vorige eeuw vaak het argument van de ‘slippers slope’. Als euthanasie ‘normaal’ wordt voor schrijnende gevallen, waar komen we glijdend dan misschien op uit? In de literatuur zag de verbeelding het bureaucratisch gehandhaafde ‘recht op sterven’ al voor zich. 30 tot 40 jaar later is euthanasie ‘genormaliseerd’ en verkennen we de grenzen bij jongeren, hypochonders, psychiatrische patiënten, en dementerenden. Hoe staat het juridisch met de ‘grensbewaking’?

Rechters willen graag zoveel mogelijk geïnformeerd worden over de persoon van de verdachte, maar een aanzienlijk deel van de verdachten werkt niet mee aan gedragskundig onderzoek. Dit probleem speelt vooral in de klinische rapportagesetting. Om die reden is in het Pieter Baan Centrum (PBC) een speciale Weigerafdeling ingericht met een aangepast observatieproces, met als doel een grotere onderzoeksopbrengst, een zo volledig mogelijk Pro Justitia-rapport, bij weigerende verdachten. Ook de wetgever zoekt naar ruimte: de rechter kan de duur van de klinische observatie tegenwoordig met maximaal zeven weken verlengen. Daarnaast is er een nieuwe wettelijke regeling die het mogelijk maakt om in geval van zeer ernstige misdrijven, zonder toestemming van de verdachte, bestaande medische gegevens op te vragen. Tegelijkertijd moeten tbs-instellingen inmiddels extra bedden bijplaatsen omdat er steeds meer aanvragen voor behandeling zijn. Jarenlang daalde de bezetting, maar sinds 2019 neemt het aantal tbs-opleggingen toe. Dat betekent dat rechters vaker tbs op zijn gaan leggen, ook als een verdachte heeft geweigerd. Kortom: meer (en langer) observeren en vaker een gedwongen behandeling. Maar: hoe kijk je eigenlijk naar mensen die niet bekeken willen worden?

Arjen Schoute is Hoofd Groepsleiding van het PBC en heeft daar de Weigerafdeling opgericht. Hij vertelt zijn verhaal vanuit het perspectief van de uitvoering van de klinische observatie bij de weigerende verdachte.
Job Knoester, strafrechtspecialist en tbs-advocaat, reageert vanuit de advocatuur.
Tijdens de bijeenkomst zijn ook ervaren groepsleiders van het PBC aanwezig.

In de literatuur over de relatie tussen mensen en andere dieren is de cruelty link een van de meest besproken thema’s. Onder die link gaat een aantal hypothesen schuil waarbij een relatie wordt verondersteld tussen dierenmishandeling en het mishandelen van mensen. Janine Janssen legt uit hoe zij in dit onderwerp geïnteresseerd is geraakt. Zij zal de historie en de populariteit van deze link schetsen. Aan de ene kant is het belangrijk te onderkennen dat alertheid op dierenmishandeling een rol kan spelen bij het ontdekken van huiselijk en ander geweld tussen mensen. Maar aan de andere kant moeten we ons ook kritische vragen stellen: hoe stevig is dat verband eigenlijk? Is er een kans dat mensen ten onrechte van gewelddadig gedrag beschuldigd kunnen raken? En wat hebben dieren er eigenlijk aan?

Prof. dr. Janine Janssen is van huis uit cultureel antropoloog en criminoloog. Zij is als hoofd onderzoek verbonden aan het Landelijk Expertise Centrum Eer Gerelateerd Geweld van de nationale politie, als lector Veiligheid in Afhankelijkheidsrelaties aan Avans Hogeschool en als bijzonder hoogleraar Rechtsantropologie aan de Open Universiteit. Daarnaast publiceert zij al meer dan twintig jaar over de positie van dieren in de criminologie.

Veel tbs-patiënten hebben moeite met het beheersen van hun agressie. Agressie kan bijvoorbeeld gericht zijn op medepatiënten, personeel, en/of voorwerpen. Dit heeft niet alleen negatieve consequenties voor het emotionele en fysieke welzijn, maar beïnvloedt ook de voortgang van de behandeling, en het leefklimaat in een tbs-kliniek. Stéphanie Klein Tuente, forensisch psycholoog en onlangs gepromoveerd op haar onderzoek naar virtual reality (VR) in de forensische psychiatrie, legt uit hoe VR werkt, en hoe VR kan helpen om tbs-patiënten beter om te leren gaat met agressief gedrag.

De laatste jaren is de positie van het slachtoffer in het strafrecht sterk veranderd, bijvoorbeeld door de invoering van het spreekrecht en door het recht op inzage in het strafdossier. En mogelijke nieuwe ontwikkelingen zijn op komst, zoals de verplichting van de verdachte om aanwezig te zijn in de rechtszaal als slachtoffers gebruik maken van hun spreekrecht. Vanavond staat het slachtoffer centraal. Prof.dr. Marc Groenhuijsen belicht slachtoffers vanuit strafrechtelijk en victimologisch perspectief. Prof.dr. Eric Vermetten zal vanuit het gedragskundig perspectief spreken over slachtofferschap en meer specifiek over traumatisering.

Prof.dr. Marc Groenhuijsen is jurist en als hoogleraar Straf- en procesrecht verbonden aan Tilburg University, en tevens raadsheer-plaatsvervanger in het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. Zijn expertise ligt op het terrein van slachtofferrechten, herstelrecht en mediation.

Prof.dr. Eric Vermetten is kolonel-arts, psychiater, en bijzonder hoogleraar Medisch-biologische en psychiatrische aspecten van psychotrauma’s in Leiden/LUMC.

De Universiteit van Utrecht organiseert op 1 juni a.s. het Misdaadcongres 2017, met als thema “Strafrecht en stoornis”, dat plaats zal vinden op de locatie Paushuize te Utrecht.

Tijdens het congres zal ingegaan worden op de vraag hoe omgegaan dient te worden met geestelijk gestoorden in de strafrechtspleging, niet alleen in de opsporings- en berechtingsfase, maar ook in de fase van de tenuitvoerlegging van de straf. Hoe ver reikt de verantwoordelijkheid van mensen voor de door hen gepleegde misdaden? En wat is de verantwoordelijkheid van de samenleving voor geestelijk gestoorde personen die in aanraking komen met het strafrecht?

De dag zal bestaan uit een plenair gedeelte in de ochtend, met daarbij het thema “Strafrecht en stoornis” belicht vanuit het sociologische, juridische en gedragskundige perspectief door Prof. Hans Boutellier, Prof. Ferry de Jong en Prof. Gerben Meynen. In de middag zal er een interview plaatsvinden met Inge Schilperoord, auteur van het boek Muidhond. Ook zal dr. Joke Harte ingaan op ‘Facts en figures’ over geestelijk gestoorden in de strafrechtspleging. In de middag vinden verschillende workshops plaats, over volwassen gedetineerden met een psychische problematiek, geestelijke verzorging aan geestelijk gestoorde en verwarde gedetineerden, herstelrecht en psychisch gestoorde daders, de grens tussen politiek activisme en een geestelijke stoornis, het vaststellen van ontoerekenbaarheid, personen met verward gedrag en de historische ontwikkeling van de TBS.

Voor meer informatie verwijzen wij u naar onderstaande link 2017 Folder en programma Misdaadcongres

Praktische informatie

Datum: 1 juni 2017

Locatie: Paushuize, Utrecht

Kosten: € 45 per persoon

Inschrijven
U kunt zich inschrijven via de link: https://www.uu.nl/agenda/misdaadcongres-2017-strafrecht-en-stoornis.

Het thema van de volgende PJG bijeenkomst is Radicalisering: juridische en gedragskundige perspectieven. De laatste tijd wordt ten aanzien van het fenomeen radicalisering meer van gedragskundigen verwacht. Mr.drs. André Seebregts, advocaat, en Dr. Erik Masthoff, psychiater, geven beiden hun visie.

Radicalisering: juridische en gedragskundige perspectieven

Het programma van de avond is:

17.30 uur ontvangst
17.45 uur: Mr.drs. André Seebregts, advocaat van het kantoor Seebregts & Saey, onder meer gespecialiseerd op het gebied van terrorisme-zaken.
18.45 uur pauze met broodjes
19.15 uur Dr. Erik Masthoff, psychiater en jurist, directeur zorg en behandeling van PI Vught.
20.15 uur discussie
20.30 uur einde

De bijeenkomst zal plaatsvinden onder voorzitterschap van prof. mr. Constantijn Kelk op de locatie RINO, Leidseplein 5 te Amsterdam.

In verband met de catering verzoek ik u zich vooraf op te geven voor deelname aan deze bijeenkomst, door een bericht te sturen aan g.meynen@uvt.nl.
Ook niet-leden zijn, na voorafgaande aanmelding, zeer welkom, aanmelding graag via: pjg@zonderzorg.nl (bijdrage voor niet-leden 15 euro)